Mutfaklarımızda her gün doğaya kolaylıkla geri döndürebileceğimiz organik gübreyi üretiyoruz. Peki bunları nasıl değerlendirebiliriz?
Gübrenin Faydaları
Gübreler toprağın kalitesinin artmasına ve zenginleşmesine yardımcı olur. Özellikle organik gübre ile toprağınıza fayda sağlayacak canlılar için bir yaşam alanı oluşturursunuz. Bu sayede toprağınıza daha fazla besin sağlar, nem düzeyini korur ve de toprağın dokusunu iyileştirmiş olursunuz. Sert dokudaki toprağın artan nem, besinler ve de içerisinde yaşayan solucan gibi küçük dostlarımızın hareketleri sayesinde ("vermicomposting") kumullaşmasını sağlarsınız.
Çevremizde yumurta ve muz kabuklarını biriktirip toprakta değerlendirenler mutlaka olmuştur. Biz de mutfakta her gün ne kadar gıda çöpü ortaya çıktığını fark ettiğimizde bunları sistematik bir şekilde değerlendirmeye karar verdik. Henüz profesyonel gübreleştirme cihazları çok yeni ve pahalı teknolojiler olduğundan dolayı bu gıda atıklarını ve yazımızın devamında bahsettiğimiz diğer çeşitli doğal atıkları geleneksel yöntemlerle muhafaza etmemiz ve gübreleşmesini beklememiz gerekiyor.
Çürüme sürecine evimizin içinde tanıklık etmek istemeyiz, o halde organik gübre hazırlamanın en efektif yolu nedir?
Neleri Gübreleştirebilirsiniz?
Öncelikle hangi maddeleri gübre için kullanabileceğimizi bilmemiz gerekiyor. Bunu yeşil ve kahverengi olarak ikiye ayırabiliriz.
Yeşil Atıklar
Biçilmiş çim taneleri, filtre kahve posaları, çay poşetleri (içlerinde plastik veya kimyasallı kağıt ambalaj olmaması önemli), sebze ve meyve artıkları, bitki ve çiçeklerin kesilmiş atık parçaları, otçul ve hepçil beslenen hayvanların dışkıları (kedi, köpek ve insanları bu işe karıştırmayın! 😎), yumurta kabukları, yosun.
Yeşillerin nitrojen oranı yüksektir ve de nem sağlarlar. Gübreye sıcaklık sağlayan mikroplar bu yeşillerle beslenirler. Eğer gübre içeriğiniz çok kuru ise yeşil atıkları artırabilirsiniz.
Kahverengi Atıklar
Kuru yapraklar, çam dikenleri, ağaç dal ve budakları, saman (içerisinde tohum olmamalı), talaş (kimyasal süreçten geçmemiş ahşaptan çıkmış olmalı), mısır koçanları, kimyasal süreçten geçmemiş kağıt ve karton atıklar, doğal koton kumaş atıklar.
Kahverengiler çürüme ile fosfor oranını artırır ve bu meyve verimi için önemlidir. Kuru oldukları için de gübre bazındaki nem oranını dengelerler. İdeal olarak karışımınızın büyük kısmı kahverengi atıklardan oluşmalıdır (Örn: Her bir birim yeşil atığa karşın iki birim kahverengi atık). Kahverengi atıklar gübre karışımını gevşetir ve oksijen dolaşımını hızlandırır. Karışımınız çok fazla ıslaksa sürekli kahverengi atıklarla beslemelisiniz.
Gübrede Kullanılmaması Gereken Atıklar
Tohumlu yabani otlar, hasta ve kontamine olan çiçek ve bitkiler, kimyasal süreçten geçmiş veya kaplanmış parlak kağıt ürünleri, atık yağlar, et ve diğer hayvansal ürün ve atıklar.
Gübre Karışımı Yapımı
Her ne kadar oranlar önemli olsa da, gübrenizin içerik miktarını ve ısısını sürekli ölçüp tartmak zorunda değilsiniz. Düşündüğünüzde bu süreç doğal olarak her gün orman ve bahçelerimizde kendiliğinden gerçekleşiyor. Ama yine de aşağıda önemli birkaç noktayı listeliyoruz:
Organik gübre doğal ve bedava bir kaynak. Üstelik kendi bitki ve gıdanızı düzenli olarak yetiştiriyorsanız mutlaka denemelisiniz.
Mutfak atıklarınızı meyve sineklerinden ve diğer canlılardan koruyun - hava geçirmeyen vakum kapaklı bir kutuda biriktirin. Piyasada bu amaçla satılan pahalı ürünleri almak zorunda değilsiniz. Ancak meyve ve çiçek sinekleri bir şekilde içeri sızmayı ve yumurtalamayı başarabilir. Bunu önlemek için 1-2 günden fazla bekletmemenizi ve dış mekanda esas gübreleme container'ına aktarmanızı öneririz.
Yeşil-Kahverengi oranına dikkat edin. Uzun süre mutfak atıklarıyla beslediyseniz iki katı kahverengi atık eklemeyi unutmayın.
Mikrop ve organizmaları misafir edin - bunun için bahçeden toprak alıp ekleyebilirsiniz.
Karışımı ters-düz etmeyi unutmayın - bu sayede oksijenin, ısının ve canlı organizmaların yayılmasını sağlarsınız ve gübreleşme sürecini hızlandırmış olursunuz. Çok fazla yeşil atık ve nem olması, organizmalar için besin kaynağı kalmamış olması (gübreyi beslememek) veya çok sıcak oluşması oksijensizliğe neden olacaktır. Bu durumda canlı organizmaları kaybedersiniz ve karışım sertleşmeye ve kokmaya başlar. İdeal olarak karıştırma işlemini haftada en az 1 kez yapmalısınız.
Canlı yaşamın sürmesi için karışımın sıcaklığı ideal olarak 45-70 derece aralığında olmalıdır. 60-70 derece civarında yabani otlar ve zararlılardan kurtulabilirsiniz ama yine de faydalı organizmaların da yok olma riski mevcut. Bu yüzden birkaç günden fazla süre yüksek ısı oluşmamalıdır. Bu da yine yukarıda bahsettiğimiz gibi toprağı düzenli havalandırmakla önlenecektir.
Rotasyon - Karışımınızın tamamen çözünebilmesi için içerisine çok fazla atık yığmamanız, yaklaşık 4-6 hafta ekleme yapmadan sadece havalandırmanız gerekecek. Bu süre boyunca birden fazla karışımı yönetebilir, ayrıca her yeni karışıma bir önceki karışımdan ekleyip orada da yaşamı hızlıca başlatabilirsiniz.
Tamamlanmış bir gübre karışımı artık tamamen toprak gibi görünmeli, içerisinde çözünmemiş katı atık kalmamalıdır. Kokusu topraksı olmalıdır. Karışımda bıraktığınız istenmeyen her tohum, ilerde size yabani ot olarak dönecek!
Organik gübreyi sıvı gübreye dönüştürebileceğinizi ve yine toprağınızda veya hidroponik sistemlerinizde sıvı halinde kullanabileceğinizi biliyor muydunuz? Detaylar yakında bir başka blog yazımızda.
Comments